Hoewel de wethouders donderdag voor een volle publieke tribune feestelijk werden geïnstalleerd, is een college-uitvoeringsprogramma nog ver weg. Er ligt een summier en op veel punten tamelijk vaag akkoord op hoofdlijnen. Maar de vraag is vooral; hoe nu verder?
Er gaapt nog steeds een kloof tussen de partijen die een coalitie vormden (Lokaal Belangrijk, CDA en VVD) en de oppositie. En het gevoel overheerst dat die kloof na het eerste debat over het coalitie-akkoord, dat de weg voor de vorming van een college vrijmaakte, om het voorzichtig te zeggen niet kleiner is geworden.
HYBRIDE VORM Eén en ander lijkt deels op het conto van formateur Bram van Hemmen te schrijven. Hij koos voor een ‘hybride vorm van formeren’ die het midden hield tussen twee klassieke manieren om een nieuw collegeprogramma vorm te geven.
Aan de ene kant van het spectrum bevindt zich het zogenaamde raadsakkoord, waarbij alle partijen meepraten en meebeslissen over het college-uitvoeringsprogramma voor de komende vier jaar. De uitvoerende wethouders kunnen door alle partijen geleverd worden (maar dat hoeft niet per se). Feitelijk is er dan geen sprake van een coalitie en een oppositie, maar draagt de voltallige raad verantwoordelijkheid voor het gemeentelijk beleid. Bijvoorbeeld in Nunspeet is dezer dagen op die manier een nieuw gemeentebestuur gevormd.
COALITIE EN OPPOSITIE In het andere uiterste sluiten partijen die samen een meerderheid vormen een coalitie en maken een programma, zonder anderen daar nadrukkelijk direct in te betrekken. Het college is immers sowieso verzekerd van de steun van een meerderheid, als het op het nemen van besluiten uitdraait. De werkwijze in Leusden om tot een nieuw college te komen is een mengvorm van deze twee ‘extreme’ modellen.
,,Voor mij was het belangrijkste uitgangspunt bij deze formatie; wat is het beste voor héél Leusden’’, verklaarde Van Hemmen donderdagavond tijdens de raadsvergadering. ,,Ik wilde ervoor zorgen dat de hele raad in positie komt. De raad gaat de beleidskaders bepalen. Dat is mijn voorstel’’, nam hij de volle verantwoordelijkheid voor de gevolgde procedure.
FLINTERDUN AKKOORD Dat leidde ertoe dat de collegepartijen met een flinterdun coalitie-akkoord kwamen waarin slechts een paar belangrijke zaken werden benoemd die wel meteen heilig werden verklaard. ,,Op die punten zullen we elkaar vasthouden’’, was de uitleg die de partijen daar bij herhaling over gaven.
Maar wat door de één wordt gezien als een ruimhartig gebaar van goede wil richting de oppositie (Van Hemmen: ,,We hebben bewust gekozen voor een beperkt aantal belangrijke punten om de raad óók ruimte voor eigen inbreng te geven’’), werd door de ander als een schoffering opgevat. Zoals Wout van den Brink (ChristenUnie-SGP) vond: ,,De raad mag meepraten, maar alleen als er geld en ambtelijke capaciteit is.’’
BOTERZACHT Ook andere partijen verbaasden zich erover dat de coalitie niet met een meer gedetailleerd uitgewerkt collegeprogramma was gekomen. Carlos Genders (VVD) legde de opvatting van de coalitie op dat punt nog één keer uit: ,,We hebben een aantal harde afspraken gemaakt. De rest is boterzacht. Alles wat niet in het akkoord staat is open. Met andere woorden, wat ons betreft heeft de raad het laatste woord op alle zaken die niet ‘hard’ zijn afgesproken.’’
Bas van Os (CDA) gaf nog een opmerkelijk inkijkje in de onderlinge verhoudingen binnen de coalitie, waaruit bleek dat het nog geen gezworen vrienden zijn. ,,De gesprekken waren tot nu toe spannend. En dat zijn ze nog steeds. We spreken andere talen’’, zei de CDA’er erover. ,,We hebben afspraken willen maken waar ze het meest nodig waren. Verder niet.’’
VRAGEN STELLEN Tot een echt debat kwam het donderdag nog niet, hoewel sommige partijen popelden om het nieuwe college het vuur na aan de schenen te leggen. Er is afgesproken dat alle partijen alle vragen die er zijn schriftelijk aan de coalitiepartners voorleggen. Die zullen de komende dagen, of weken zonodig, de tijd nemen om ze te behandelen. Pas dan zal er een eerste debat over het coalitie-akkoord plaatsvinden. Wanneer dat zal zijn, is nu nog niet bekend.
door Daan Bleuel