Ten noorden van het Valleikanaal richting Stoutenburg, in de graslanden bij de Schoolsteegbosjes en in stroken langs de brede hoofdwegen in Leusden-Centrum, zoals de Groene Zoom, de Noorderinslag en de Burgemeester van der Postlaan.
door Daan Bleuel
Als het aan de bezoekers van de onlangs gehouden themabijeenkomst over ‘betaalbaar wonen’ van de politieke partij Leusden Vooruit ligt, zijn er nog voldoende plekken waar Leusden in de toekomst kan uitbreiden. En dat zal hard nodig zijn om voor de eigen woningzoekenden en die uit de regio voldoende en voldoende betaalbare huizen te realiseren.
En dat er sprake is van een feitelijk probleem, werd wel duidelijk aan de hand van voorbeelden die bezoekers van de bijeenkomst gaven. Daaruit bleek dat vooral jongeren die op zichzelf willen gaan wonen, grote moeilijkheden ondervinden om een eigen plek te vinden. Daardoor blijft een aantal daarvan langer dan wenselijk thuis wonen, met alle sociale en praktische gevolgen van dien.
OMVANGRIJK
De problemen zijn niet alleen regionaal, maar ook landelijk van een enorme omvang. Minister De Jonge becijferde recentelijk dat er op de middellange termijn (rond 2030) zo’n 900.000 nieuwe woningen nodig zijn. Hij sloot daarvoor met provincies en gemeenten regionale woondeals. Amersfoort -de regio waar Leusden ook onder valt- tekende voor 27.000 nieuwe woningen. Dat betekent -om een indruk te geven- dat er twee keer een gemeente met de omvang van Leusden moet worden bijgebouwd.
Ook Leusden zal een deel van die behoefte moeten invullen. Voor de korte termijn wees de gemeenteraad al drie locaties aan waar woningbouw van enige omvang kan worden gerealiseerd (Tabaksteeg-Zuid in Leusden-Zuid en twee kleinere uitbreidingsmogelijkheden bij het dorp Achterveld).
NIEUWE MOGELIJKHEDEN
Maar daar zal het niet bij kunnen blijven. Dus is het wenselijk nu vast de gedachten te laten gaan over mogelijkheden nadat de drie eerder genoemde uitbreidingen gerealiseerd zijn. De bezoekers van de bijeenkomst van vorige week woensdag werden uitgedaagd daar eens over na te denken.
Daar werd duidelijk dat het taboe om niet te bouwen over het Valleikanaal -sinds halverwege de jaren ‘70 een geharnast politiek uitgangspunt- kleiner wordt. Destijds riep de politiek megalomane bouwplannen van toenmalige gemeentebestuurders een ferm halt toe. Met het Valleikanaal als harde grens. Maar de suggestie om woningbouw te plegen in een strook langs de Horsterweg -tussen het Valleikanaal en de kern Stoutenburg- werd nu als een realistische optie naar voren gebracht.
Hilde van den Heuvel (Leusden Vooruit) heet de belangstellenden welkom. foto – Daan Bleuel
BRUGGENHOOFDEN
Niet zo gek omdat de gemeente zelf al twee bruggenhoofden creëerde met de verhuizing van de hockeyvelden in die richting en de ontwikkeling van een modern landgoed aan de andere kant van de Horsterweg. Daarmee lijkt de weg fysiek, maar ook mentaal geëffend om over mogelijkheden aan die kant van het Valleikanaal vrijer na te denken dan tot voor kort denkbaar was.
Bouwen in de graslanden nabij de Schoolsteegbosjes zal een minder realistische optie blijken. Het gebied is een beschermd natuurmonument en die status maakt het niet waarschijnlijk dat er ooit woningbouw van enige omvang zal kunnen plaatsvinden.
VIERBAANSROUTES
De optie om langs de hoofdinfrastructuur stroken te gebruiken om in te breiden, bleek niet onomstreden. De gedachte is dat de tracés van wegen als de Noorderinslag, Van der Postlaan en Groene Zoom ooit zo zijn aangelegd dat opschaling naar vierbaansroutes mogelijk zou zijn. Dat was nodig, vonden de toenmalige planologen, als Leusden zou doorgroeien naar 60.000 inwoners of meer, zoals het plan was.
Die overbemeten ruimte biedt nu wellicht mogelijkheden voor ‘een straatje erbij’, zoals Minister De Jonge recent bepleitte (hij bedoelde, als elke Nederlandse gemeente binnen de bebouwde kom een straatje erbij bouwt, is het woningprobleem opgelost). Dat kan zijn, maar het tast mogelijk ook het zorgvuldig bedachte en opgebouwde groene imago van de gemeente aan, was de vrees van tegenstanders van het idee.
BETAALBAAR WONEN
Het motto van de bijeenkomst van Leusden Vooruit was eigenlijk niet zozeer ‘waar gaan we bouwen’, maar meer ‘wat is betaalbaar bouwen?’ Leusden maakt deel uit van een ‘dure’ regio, waardoor vooral starters en mensen met een smalle beurs steeds moeilijker aan de bak komen.
Hilde van den Heuvel beantwoordt vragen uit de zaal. foto: Daan Bleuel
,,Mensen zeiden in campagnetijd tegen me ‘als jij zorgt voor betaalbare woningen, stem ik op jou’’’, zei initiatiefnemer en fractievoorzitter van Leusden Vooruit Hilde van den Heuvel in haar inleiding. ,,Tegen die mensen zei ik ‘stem dan maar niet op mij, want dat kan ik niet beloven’.’’ Ze wilde wel in gesprek om te horen wat er precies onder betaalbaar wonen wordt verstaan.
BIOBASED BOUWEN
Dat antwoord kwam deels van één van de gastsprekers. Amersfoorter Wim Jaquet, bij velen nog bekend als de eigenaar van een bekende sportartikelenzaak in de Amersfoortse Langestraat, werkt tegenwoordig bij een bedrijf dat zich specialiseert in modulaire, ‘biobased’ (duurzame) woningbouw.
De fabriek waar hij werkt -zo vertelde Jaquet- maakt elke zes dagen vier nieuwe woningen van hout die als bouwpakket (prefab) naar een bouwplaats worden vervoerd om daar in korte tijd tot complete woning te worden geassembleerd. Hij liet plaatjes zien van woningen, waarbij de aanwezigen zich de vingers aflikten: ,,Mijn dochter zou meteen tekenen voor zo’n woning!’’, fluisterde één van de aanwezigen bewonderend.
STIKSTOFPROBLEEM
Houtbouw is volgens Jaquet ook een antwoord op een ander nijpend probleem waar de woningbouw in Nederland mee kampt: het stikstofprobleem. De traditionele bouw -met af en aan rijdende busjes, vrachtwagens, met dieselaggregaten en de productie van beton- stoot veel stikstof uit en dreigt daardoor geen vergunning te kunnen krijgen, zeker als die projecten zich in de buurt van kwetsbare natuurgebieden bevinden.
De bouw met fabrieksmatig geproduceerde geveldelen heeft die nadelen niet, zeker als het vervoer van en naar de bouwplaats met elektrische vrachtwagens gebeurt. Sterker nog, voordat het hout werd gebruikt als bouwmateriaal haalde het tijdens de groei stikstof en CO2 uit de atmosfeer en legde het vast. Bovendien wordt het gebruikte hout ‘duurzaam’ geoogst; het gaat niet ten koste van het bosareaal in Europa. Sterker, volgens Jaquet is door aanplant ten behoeve van houtbouw het areaal bos per saldo alleen maar toegenomen.
Wim Jaquet vertelt over modulair, biobased bouwen met hout. foto: Daan Bleuel
FLEXIBELE WONINGEN
Volgens Jaquet kan modulaire, ‘biobased’ woningbouw ook op korte termijn bijdragen aan het oplossen van acute woningnood. Als gemeenten zouden kiezen voor tijdelijke bouw -bijvoorbeeld in gebieden die voor de langere termijn toch al bedoeld zijn voor woningbouw- kan een vergunningtraject binnen zes maanden zijn doorlopen. Terwijl met de ontwikkeling van een traditionele nieuwe wijk al gauw zeven jaar gemoeid is.
Bovendien zijn de flexibele woningen in veel gevallen opnieuw te gebruiken en in korte tijd te verplaatsen naar een nieuwe plek elders. Volgens Jaquet doet houtbouw in levensduur nauwelijks onder voor bouwen in steen en is het materiaal ook geschikt voor hoogbouw. Hij gaf het voorbeeld van een inmiddels gerealiseerde woontoren van 85 meter die helemaal uit hout is opgetrokken.
GEEN VAKLUI NODIG
Ook kostentechnisch is bouwen in hout een aantrekkelijke optie. Volgens Jaquet kost een gemiddelde woning 150.000,= euro. Maar daar komen de kosten voor de grond natuurlijk nog wel bij.
Bijkomend voordeel is dat er op de bouwplaats nauwelijks gespecialiseerde vakmensen nodig zijn. Dus geen metselaars, stukadoors of timmerlieden. Ook dat is handig in een tijd dat de arbeidsmarkt met grote tekorten kampt, juist als het gaat om vaklui.
HOUTBOUW OP GROTE SCHAAL
Jaquet denkt wel dat de geesten nog rijp gemaakt moeten worden voor houtbouw op grote schaal. ,,Maar dat was bij de mobiele telefoon of elektrisch rijden niet anders. Hoe lang is het geleden dat mensen dachten dat mobiele telefoons kansloos waren? Want daar zat niemand op te wachten? En hoe lang is het geleden dat automobilisten spottend zeiden ‘elektrisch rijden doe je op de kermis’? En moet je nou eens kijken!’’
Makelaar Roald Herbrink signaleerde een nieuwe trend als het gaat om woonwensen. Met name als het gaat om ouderen. ,,We waren lange tijd gewend te denken dat ouderen vooral behoefte hebben aan appartementen als ze hun eengezinswoning willen verlaten. We zien nu dat steeds vaker voorkeur wordt uitgesproken voor grondgebonden laagbouw.’’ Hij vond dat wel iets voor de politiek om rekening mee te houden.
GEMENGD WONEN
Verder vond Herbrink dat vormen van gemengd wonen (verschillende leeftijdscategorieën door elkaar) meer als uitgangspunt moet worden genomen bij het ontwerpen van nieuwe woonwijken. In het recent opgeleverde Maanwijk is daar al bewust mee geëxperimenteerd. ,,En als ik de resultaten zie vind ik dat experiment geslaagd’’, aldus Herbrink.
Verder wees hij erop dat de verhouding tussen koop- en huurwoningen in Leusden aandacht behoeft. Van de 13.000 woningen in de gemeente is ruim 70% koop. Slechts een kleine 30% valt in de huursector. Daar kan -met het oog op de woningnood onder specifieke doelgroepen- naar de toekomst toe ook een slag geslagen worden.