Koerst Leusden af op een nieuwe bestuurscrisis die minimaal één wethouder de kop gaat kosten of vindt met name het CDA de komende dagen een diplomatieke uitweg uit het donkere bos waarin het gemeentebestuur dreigt te verdwalen?
door Daan Bleuel
Die vraag is sinds donderdagavond actueel. Steen des aanstoots; de mogelijke plaatsing van windmolens langs de A28, waarschijnlijk deels op Leusdens grondgebied en het minderheidsstandpunt dat wethouder De Wit in dit dossier in het college heeft ingenomen. Kern van de zaak is dat (de meerderheid van) het college in een voorstel aan de gemeenteraad laat weten een pragmatische koers te willen varen.
De komst van de windmolens is voor een belangrijk deel een keuze van provincie en Rijksoverheid. Met andere woorden, of Leusden hoog of laag springt; ze gaan er komen als er geen zwaarwegende technische redenen zijn die zich daartegen verzetten.
BEVOEGD GEZAG
Omdat de provincie -hoe precair dat bijvoorbeeld in de Leusdense situatie ook is- graag in goed overleg opereert, kreeg de gemeente de vraag voorgelegd wie het voortouw zou moeten nemen in de ontwikkeling van zo’n windmolenproject; de gemeente of de provincie? (In technisch jargon; is de gemeente het ‘bevoegd gezag’ of de provincie?)
Het college heeft die vraag beantwoord door aan te geven dat wat Leusden betreft de provincie de leiding mag nemen. Volgens wethouder Jan Kramer om twee redenen. Een principiële, want de collegepartijen hebben in het coalitie-akkoord afgesproken dat er deze regeerperiode géén activiteiten worden ontwikkeld die de komst van een windmolenpark dichterbij brengen.
WARMTETRANSITIE
Maar waarschijnlijk is de praktische reden belangrijker; het ontbreekt de gemeente aan geld en middelen om zo’n eigen plan te maken. Volgens wethouder Kramer zijn daar minstens vier voltijdbanen mee gemoeid. Die ambtelijke energie steekt het college liever in de warmtetransitie (kort gezegd; Leusden afkoppelen van het aardgasnet), de verduurzamingsoperatie waarin coalitiepartner Lokaal Belangrijk en het college wél enthousiast van worden.
Door politiek kleur te bekennen is hij niet langer wethouder van en voor ons allemaal
Leusden Vooruit-woordvoerder Jan Jaap Nijemeisland stelde de positie van wethouder De Wit ter discussie. ,,Ik ben verbaasd over zijn opstelling’’, begon Nijemeisland: ,,Die gaat in tegen het dualisme.’’ Hij bedoelde dat in het dualistisch bestel wethouders niet langer -zoals vroeger het geval was- het politieke verlengstuk van de fracties zijn, maar lid van een college dat namens de gehele gemeenteraad en op basis van een eigen verantwoordelijkheid opereert.
‘KLEUR BEKENNEN’
,,Door politiek kleur te bekennen is hij niet langer wethouder van en voor ons allemaal’’, aldus Nijemeisland die vond dat de wethouder zich als een verkapt fractievoorzitter liet zien. Logisch gevolg daarvan zou volgens de Leusden Vooruit-woordvoerder zijn dat de wethouder opstapt als het voorstel van het college wordt aangenomen.
Mede omdat de wethouder in kwestie op het moment suprème in een belendende zaal een andere bijeenkomst bijwoonde, kwam op de stelling van Nijemeisland niet meteen een reactie.
OLIE OP HET VUUR
Wel gooide Marcel Sturkenboom (GroenLinks-PvdA) nog olie op het vuur door zich openlijk af te vragen wat er met de positie van wethouder Kramer zou gebeuren als het voorstel wordt verworpen. (Bijvoorbeeld omdat Lokaal Belangrijk en de rest van de coalitie de koers ‘De Wit’ willen volgen). Kramer liet zich op dat punt niet in de kaart kijken: ,,Dat weet ik nog niet’’, antwoordde hij Sturkenboom.
Fractievoorzitter Bas van Os zag al vroeg in het debat de donkere wolken aan komen drijven. Nog voor iemand anders het woord voerde zei hij al ‘te zoeken naar mogelijkheden om het voorstel te amenderen’ (aan te passen). ,,Een amendement waar niet alleen Lokaal Belangrijk, maar ook wethouder De Wit achter kunnen staan’’, deed hij op voorhand een poging de angel uit de netelige situatie te halen.
ZELF AAN HET ROER
Het voorstel lijkt het volgende week donderdag wel te zullen halen, al zal er de komende dagen achter de schermen nog druk gesteggeld worden over de letterlijke tekst. Carlos Genders (VVD) en Kennard Reinders (D66) zeiden er voorstander van te zijn om als gemeente zélf aan het roer te blijven zitten.
,,Het gezag aan de provincie laten is geen goede zaak’’, vond Reinders. ,,Hoe mooi zou het zijn als wij een prachtig plan maken en dit door de provincie laten uitvoeren?’’, stelde hij voor.
RADICAAL
Genders vond dat een interessante gedachte: ,,Laten we de regie naar ons toe trekken en zelf kaders ontwikkelen. Dan kunnen we bijvoorbeeld zelf bepalen hoeveel molens we willen en hoe hoog ze moeten zijn.’’ Daarna zou het plan -in de lijn van het voorstel van D66- naar de provincie kunnen worden gedelegeerd.
Windturbines op land zijn onwenselijk en onnodig; de doelstellingen op het gebied van hernieuwbare energie zijn allang gehaald
Guus van Ginkel (Sociaal Leusden en coalitiepartner) was het meest radicaal in zijn standpunt: ,,Wij moeten het initiatief nemen om tegen de provincie te zeggen dat we niet meekunnen’’, vond hij. ,,Windturbines op land zijn onwenselijk en onnodig; de doelstellingen op het gebied van hernieuwbare energie zijn allang gehaald.’’
DRUKMIDDEL
Dat kwam hem op de hoon van Genders te staan. ,,Als u ‘nee’ zegt, krijgt u er twee’’, zei hij in de richting van Van Ginkel. Genders doelt op het feit dat de provincie -behalve de locatie langs de A28- nóg een kansrijke locatie op Leusdens grondgebied aanwees: nabij de Moorsterweg.
Vooralsnog lijkt die locatie vooral een drukmiddel om Leusden tot enige vorm van participatie te bewegen. Een botte weigering zou tot gevolg kunnen hebben dat ‘Utrecht’ Leusden -bij wijze van straf- een tweede locatie door de strot duwt.
DUIVELS DILEMMA
Voor Lokaal Belangrijk is het dossier een worsteling. Niet alleen bestuurlijk, maar ook electoraal; hoe leg je dit uit aan de kiezer die juist géén windmolens wilde. Woordvoerder Marcio van Leeuwe noemde het niet voor niets een paar keer ‘een duivels dilemma’. ,,Voor ons geldt; duurzaamheid ja!, maar we zouden dat graag anders inkleuren. Jammer dat ‘wind’ zo geprest wordt’’, vond ze. Hoe haar fractie tegenover het collegevoorstel staat, bleef onbekend, behalve dat het Lokaal Belangrijk ‘rauw op het dak was komen vallen’.
Mark van der Kooi (ChristenUnie-SGP) schaarde zich in het kamp van de voorstanders. Daar kreeg hij donderdagavond in ieder geval al de ondubbelzinnige steun van GroenLinks-PvdA (,,Het zou ongelofelijk stom zijn als we dit voorstel wegstemmen’’) en Leusden Vooruit, nota bene drie oppositiepartijen. ,,We moeten een stap naar voren zetten om het tij te keren’’, zei Van der Kooi, bewust van de in zijn ogen uiterst urgente situatie. ,,Windmolens gaan ons niet redden’’, voegde hij daar aan toe. ,,Daar is gedragsverandering voor nodig. Maar ze zijn wel nodig om de transitie te versnellen.’’